Endometriozis (Çikolata Kisti)

Çikolata kisti, tıbbi adıyla endometriozis, rahim iç tabakasına benzer dokunun rahim dışında, özellikle yumurtalıklarda bulunması durumudur. Şiddetli adet ağrıları, pelvik ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtilere yol açabilen endometriozis; kadınlarda kısırlığa neden olabilmektedir. İlaç tedavisi, günlük yaşam değişiklikleri ve cerrahi operasyon ile tedavisi sağlanabilir.

Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir?

Endometriozis, kadınlarda üreme çağında yaygın olarak görülen, rahim iç tabakasına (endometrium) ait dokunun rahim dışında, özellikle karın içindeki organlarda bulunması durumu olarak tanımlanabilir. Endometriozis, genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, pelvis içindeki doku veya bağırsakların yüzeylerinde gelişir. Bu doku, normalde rahim içinde olduğu gibi her ay hormonal değişimlere yanıt verir ve kalınlaşır, dökülür ve kanar. Ancak, rahim dışında bulunduğu için vücuttan atılamaz ve bu durum çeşitli semptomlara ve komplikasyonlara yol açar.

Çikolata Kisti (Endometrioma): Çikolata kisti, endometriozisin bir türüdür ve özellikle yumurtalıklarda oluşan kistik yapılar olarak bilinir. Bu kistler, içlerinde koyu kahverengi, eski kan biriktirirler ve bu yüzden "çikolata kisti" olarak adlandırılırlar. Kistlerin içindeki bu kan, tıpkı rahim iç tabakası gibi her adet döngüsünde kanayabilir, ancak dışarı akacak bir yer bulamadığı için kistin içinde birikir. Zamanla bu kan pıhtılaşır ve koyu kahverengi bir sıvı haline gelir. Çikolata kistleri, büyüdükçe çevre dokulara zarar verebilir ve kronik ağrıya neden olabilir.

Endometriozis (Çikolata Kisti) Belirtileri Nelerdir?

Endometriozis (çikolata kisti) belirtileri, hastadan hastaya değişiklik gösterebilir ve bazı kadınlarda belirgin semptomlar ortaya çıkmazken, diğerlerinde şiddetli ağrı ve başka rahatsızlıklar görülebilir.

• Adet dönemlerinde normalden daha şiddetli ağrılar yaşanabilir.
• Adet dönemi dışında da devam eden ve kronikleşebilen pelvik ağrılar görülebilir.
• Endometriozis, derin penetrasyon sırasında ağrıya neden olabilir. (cinsel ilişki sırasında ağrı)
• Bağırsak hareketleri sırasında ağrı ve rahatsızlık hissi görülebilir.
• Mesane endometriozisinden kaynaklanan idrarda yanma, sık idrara çıkma ve idrar yaparken ağrı gibi belirtiler görülebilir.
• Bazı kadınlar adet dönemlerinde normalden daha fazla kanama yaşayabilir.

Bulantı, kusma, baş dönmesi, şişkinlik ve kilo alımı gibi belirtiler de endometriozise eşlik edebilir. Bu belirtiler genellikle hormonal değişimlerle ve vücudun endometriozis dokusuna verdiği inflamatuar yanıtla ilişkilidir. Endometriozisle ilişkili kronik ağrı ve iltihaplanma, enerji seviyelerini düşürebilir ve genel bir yorgunluk hali yaratabilir.

Endometriozis (Çikolata Kisti) Tanısı Nasıl Konur?

Çikolata kisti teşhis edilirken öncelikle hastadan semptomları detaylı şekilde anlatması istenir. Hastanın adet döngüsü, ağrı derecesi, ağrının yeri ve süresi, cinsel ilişki sırasında ağrı, bağırsak hareketlerinde sorunlar veya kısırlık gibi semptomlar detaylı bir şekilde sorgulanır. Fiziksel muayene ile pelvik ağrı veya endometriozis dokusunun neden olduğu kitleler hissedilebilir. Ancak, erken evrelerde endometriozis genellikle fiziksel muayenede fark edilmeyebilir.

Pelvik ultrason, yumurtalıklardaki çikolata kistlerini (endometrioma) tespit etmek için yaygın olarak kullanılır ancak tamamen belirleyici olmayabilir. Daha detaylı bir görüntüleme için bazen MRI kullanılabilir. Laparoskopi, endometriozis tanısında "altın standart" olarak kabul edilen bir cerrahi prosedürdür. Laparoskopi sırasında alınan dokuların patolojik incelenmesi, endometriozis tanısını kesinleştirir.

Endometriozis (Çikolata Kisti) Tedavisi

Endometriozis tedavisi ilaç ve cerrahi yöntemle yapılabilir. Endometriozis tedavisi bireysel olarak planlanmalıdır. Tedavi seçeneği belirlerken hastanın yaşı, semptomların şiddeti, çocuk sahibi olma isteği ve genel sağlık durumu dikkate alınmalıdır. Hafif ve orta şiddetteki ağrıların tedavisinde genellikle ilk basamak olarak ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Hormon tedavisi, endometriozis dokusunun büyümesini baskılamaya yönelik olarak kullanılır. Hormonlar, dokunun küçülmesini ve kanamaların durmasını sağlar.

Laparoskopik Cerrahi: Tanı ve tedavi amaçlı kullanılan minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir. Laparoskopi sırasında, endometriozis odakları çıkarılabilir veya yakılabilir. Bu yöntem, özellikle ağrıyı hafifletmede ve kısırlık tedavisinde etkilidir.

Laparotomi: Daha büyük endometriozis lezyonlarının veya yapışıklıkların çıkarılması gerektiğinde açık cerrahi (laparotomi) gerekebilir. Laparoskopiye göre daha invazivdir ve iyileşme süresi daha uzundur.

Histerektomi: Ağır vakalarda ve diğer tedavi seçeneklerinin etkisiz olduğu durumlarda, rahmin (ve bazen yumurtalıkların) alınması düşünülebilir. Bu genellikle son çare olarak kullanılır.

Endometriozis (Çikolata Kisti) ve Hamilelik

Endometriozis, kadınlarda kısırlığın yaygın nedenlerinden biridir. Yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvik bölgedeki diğer organlar arasındaki yapışıklıklar, yumurtanın serbest kalmasını ve döllenmesini zorlaştırabilir. Bu hastaların yaklaşık %30-50’sinde kısırlık (infertilite) sorunu görülmektedir. Bununla birlikte, endometriozisli birçok kadın doğal yollarla hamile kalabilmektedir. Burada önemli olan endometriozisin vücutta nasıl, nerede etki ettiğidir. Endometriozisli kadınların hamilelik şansını artırmak ve sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmek için uzman bir jinekologla işbirliği yapmaları önerilir.